0 تا 100 ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن معامله 1401

ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن یکی از دعاوی حقوقی است که در مراجع قانونی انجام می گیرد و در این مقاله قصد داریم به جنبه های مختلف آن پرداخته و در رابطه با آن توضیحاتی را ارائه کنیم. ابتدا لازم می دانیم در رابطه با معاملات صوری توضیحاتی ارائه کرده و سپس به بحث ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن بپردازیم.

برای مورد تایید بودن یک معامله قصد و رضای طرفین مهم ترین عواملی هستند که وجود دارد. یعنی طرفین می بایست قصدی برای انجام یک معامله داشته باشند و ضمنا رضایت هر دو طرف به هنگام معامله، شرط قانونی و شرعی بودن معامله است.

بخش اصلی هر معامله قصدی است که طرفین دارند. به عنوان مثال طرفین قصد دارند که با همکاری یکدیگر، یک پروژه ساخت و ساز راه اندازی کنند. قصد داشتن در رابطه با یک موضوع به معنای اجرایی کردن تصمیمی است که از قبل گرفته شده و حال قصد بر آن است که بدان جامه عمل بپوشانیم.

در صورتی که قصدی به صورت صحیح وجود نداشته باشد، در اساس اصلا عقدی به وقوع نپوسته و در نتیجه معامله صوری خواهد بود. در معامله، اگر هر یک از طرفین قصد واقعی برای انجام دادن به یک معامله نداشته باشد، صوری خوانده می شود. در معاملات صوری تنها ظاهری از معامله بر روی کاغذ وجود داشته و معامله واقعی در کار نیست.

معامله صوری به چه دلایلی صورت می گیرد؟

دلایل بسیار و گسترده ای برای انجام دادن معاملات صوری وجود دارد که تشریح هر یک از آن ها از حوصله بحث خارج است. با این حال، افراد برای رسیدن به اهداف مختلف و بعضا غیرمشروع خود، اقدام به انجام معاملات صوری می کنند. از جمله دلایل انجام معامله صوری می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• انجام برخی از امور بانکی
• کسب امتیاز دولتی یا خصوصی از طریق نشان دادن صورت معامله
• قصد فرار کردن از دین
• قصد برای پنهان کردن میزان واقعی دارایی به جهت فرار مالیاتی یا هر هدف دیگر
• ایجاد طلب مقدم
• جلوگیری از بازداشت و توقیف اموال
• و هر هدف دیگری که با اهداف اصلی معامله مغایرت دارد.

باید در نظر داشته باشید که ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن به علت ایجاد یک معامله صوری به دلایل بالا صورت می گیرد.

انواع مختلف معاملات صوری

معاملات صوری دو نوع دارند. نوع اول معاملات صوری معامله ای است که در آن طرفین یا یکی از طرفین، قصدی واقعی برای انعقاد معامله و عقد قرارداد نداشته و در واقع معامله صورت گرفته به صورت ظاهری است.

اما معاملات صوری که از نوع دیگر هستند پیچیدگی نسبتا بیشتری دارند. در این حالت از معاملات کلیه طرفین یا یکی از آن ها سعی می کند با پنهان کاری، ماهیت حقوقی دیگری را به جای ماهیت واقعی عمل اصلی خود معرفی کند.

به عنوان مثال شخصی می خواهد کل یک شرکت یا سهام خود از شرکت را به صورت رایگان به شخصی دیگر واگذار کند بدون آن که سایرین از این کار مطلع شوند. در صورت معامله ای انجام می شود و مبایعه نامه ای منعقد می شود که فرد شرکت یا سهام خود را به قیمت مشخصی واگذار کرده است. در حالی که در واقع، بیع رخ نداده و هبه صورت گرفته است.

در چنین صورتی معامله باطل نخواهد بود. بلکه می توان با اثبات این موضوع که ماهیت واقعی معامله هبه بوده است و نه بیع، احکام آن را به صورت شرعی و قانونی جاری کرد.

معامله صوری چه حکمی دارد؟ ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن معامله

معامله در صورتی که صوری بودن آن محرز شود، باطل می شود. دلیل انعقاد معامله مهم نیست، مهم احراز صوری بودن معامله است و در صورتی که محرز شود یک معامله صوری بوده است هیچ بار حقوقی ایجاد نکرده و معامله باطل خواهد شد.

بیشتر بخوانید: شرایط ابطال شرط سود

برای دعوای ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن باید به چه مراجعی مراجعه کرد؟

مطابق ماده 11 قانون آئین دادرسی مدنی، دعوای ابطال معامله صوری می بایست در دادگاه های عمومی حقوقیق محل اقامت خوانده یا خواندگان دعوا برگزار شود تا پس از آن اقدامات لازم برای ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن انجام گیرد.

چگونه می توان ثابت کرد که یک عمل صوری بوده است؟

به این علت که پیشفرض و اصل بر صحت و درستی یک معامله است و اگر ظواهر به خوبی رعایت شود و همه شواهد بر انعقاد عقد و وقوع معامله دلالت داشته باشند، بدان جهت که ادعای صوری بودن معامله، خلاف ظاهری است که مشاهده می شود، می بایست اثبات گردد.

اگر از صوری بودن یک معامله اطمینان حاصل شود، با این حال کلیه ظواهر دال بر وقوع معامله باشند و یکی از طرفین یا ثالثی ادعای صوری بودن معامله را داشته باشد، لازم است که این موضوع را اثبات کند. اثبات صوری بودن معامله بر عهده شخص مدعی است.

در نقطه مقابل، اگر شواهد و ظواهری وجود داشته باشد که نشانگر صوری بودن معامله باشند، در این حالت می بایست طرف یا طرفین معامله ای که نسبت به آن ظن صوری بودن وجود دارد، آن را اثبات کنند. مهم ترین رکن عقد معامله صحت آن بوده و معاملات صورت گرفته نباید صوری باشند. مطابق ماده 190 قانون مدنی، در بعضی از معامله های صوری بدان جهت که قصدی از صورت گرفتن معامله وجود نداشته، اقدامات لازم جهت ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن معامله انجام می شود.

راهی که با استفاده از آن می توان ثابت کرد که یک عمل صوری بوده یا خیر ثابت کردن وجود دو عمل حقوقی متفاوت است. به این شکل که می بایست ثابت کرد که دو عقد متفاوت ظاهری و واقعی وجود دارد.

یکی عقدی است که به ظاهر صورت گرفته و ظاهرا معامله بر آن اساس پیش می رود، در حالی که عقد واقعی، به صورت مخفی و پنهان بوده و طرفین یا یکی از آن ها از آن مطلع است.

برای مشخص کردن صوری بودن یک معامله باید دو مشخصه وجود داشته باشد که در ادامه به آن ها می پردازیم.

1. لزوم اختفای عمل واقعی: یکی از اهداف انجام معاملات صوری، فریب ثالث با مخفی ساختن عمل واقعی با پوشش عمل ظاهری است. به همین علت معامله ظاهری نباید به گونه ای صورت بگیرد که نشانگر عمل واقعی باشد. چون در این صورت معامله صوری نیست، بلکه معامله به صورت واقعی انجام شده است.
2. وحدت زمان به هنگام انعقاد هر دو عقد: به جهت تحقق بخشیدن به معامله صوری، عقد ظاهری و صوری می بایست همزمان با عقد مخفی و واقعی باشد. در صورتی که عقد واقعی پس از عقد صوری منعقد شود، قرارداد تازه ای محسوب می شود که جایگزین عقد قبلی شده و در نتیجه موجب انحلال عقد ظاهری قبلی می شود.

به عبارت دیگر اگر عمل مخفی بعد از عمل ظاهری انجام شود، دیگر معامله صوری تحقق پیدا نمی کند زیرا عقد دوم جایگزین عقد اول می شود.

برای اثبات صوری بودن یک معامله به چه ادله ای احتیاج است؟ ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن

برای ثابت کردن صوری بودن معامله می توان از ادله بسیاری استفاده کرد. ادله بسیاری وجود دارند که در صورت آسیب نرساندن به شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی بی گناه، قابلیت طرح شدن به عنوان دلیلی بر صوری بودن معامله را دارا هستند که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی شواهد و قرائن موجود
• شهادت شهود. در رابطه با شهادت شهود باید ذکر شود که باید دو شاهد عاقل و بالغ داشته باشید تا شهادت آن ها مورد قبول واقع شود. شهادت شهود را می توان جزء مهم ترین ادله ای دانست که با بهره بردن از آن، می توان صوری بودن یک معامله را اثبات کرد.
• بررسی مدارک معامله
• تحقیقات مختلف
• بررسی محل وقوع معامله: به عنوان مثال می توان از فیلم های ضبط شده توسط دوربین های مداربسته، صداهای ضبط شده، تصاویر و مواردی مانند این استفاده کنید. با رساندن چنین مدارکی به دست دادگاه، می توانید صوری بودن معامله را ثابت کنید. با این حال در نظر داشته باشید مدارکی همچون فیلم های دوربین های مداربسته و صداهای ضبط شده می توانند قاطعیت بیشتری داشته باشند و در نتیجه احتمال بطلان معامله صوری بالاتر می رود.
• و…

یک معامله چگونه به علت صوری بودن باطل می شود؟ ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن

اگر مشخص شود که معامله به وقوع پیوسته صوری بوده است، مشخص می شود که اسناد و قراردادهای عقد شده صوری بوده و در نتیجه وجاهت قانونی نداشته و می بایست ابطال گردند. در چنین مواقعی شاکی باید با تقدیم دادخواست به دادگاه یا دادسرا و طرح دعوای ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن/ ابطال معامله به علت صوری بودن، تقاضای باطل کردن اسناد رسمی مورد نظر و محاکمه فرد را داشته باشد.

بیشتر بخوانید: ابطال قرارداد بانکی

نتیجه گیری

ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن یکی از حقوق اشخاصی است که به علت صوری بودن معامله صورت گرفته، حقوق آن ها پایمال شده است. در این مقاله سعی داشتیم تا با ارائه توضیحاتی مفصل، پیرامون بطلان معاملات و اسناد به علت صوری بودن، به شما کمک کنیم تا بتوانید در صورت به وجود آمدن چنین مشکلی، از حقوق خود دفاع کنید.

شرط مهم برای باطل کردن اسناد و معاملات صوری اثبات آن هاست و شما می بایست ادله و شواهد محکمه پسندی به مراجع ارائه کرده تا احتمال موفقیت در دعوای بطلان معامله/سند صوری بیشتر شود. پس قبل از هرگونه اقدام، شواهد و قرائن محکمه پسندی آماده کرده تا احتمال موفقیت خود در دعوای ابطال سند رسمی به دلیل صوری بودن را بالا ببرید.