ابطال ضمانت نامه بانکی با درخواست کتبی ذی نفع صورت می گیرد و چنانچه قبل از سررسید درخواستی مبنی بر ابطال ضمانت نامه بانکی از طرف ذینفع و با امضای صاحبان امضای مجاز کتباً به بانک واصل گردد، بانک می بایست نسبت به ابطال آن اقدام نماید .
شرایط ابطال ضمانت نامه بانکی
چنانچه در صدور ضمانت نامه بانکی تقلبی صورت گرفته باشد یا ضمانت نامه بانکی بر خلاف قوانین و بخشنامه ها صادر و تسلیم مشتری شده باشد و یا شرایط و نرخ سود اعلامی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در صدور ضمانت نامه بانکی رعایت نشده باشد ،در این گونه موارد امکان تقدیم دادخواست ابطال ضمانت نامه بانکی وجود دارد.
در چه مواردی برای ابطال ضمانت نامه نیازی به ارائه اصل آن نیست؟
اگر به هر دلیل اصل ضمانت نامه بانکی توسط ذینفع یا ضمانت گیرنده، به بانک ضامن ارائه نشود، بانک ضامن از آزادسازی و استرداد وثایق توقیفی ضمانت خواه ممانعت به عمل می آورد اما با اعلام کتبی ذینفع مبنی بر ابطال ضمانت نامه، با انقضای سررسید مدت اعتبار ضمانتنامه و یا ارائه سندی یا اسنادی که نشانگر حصول شرایط خاص در متن ضمانت نامه باشد ضمانت نامه های صادره بانکی باطل می گردد و آزادسازی وثایق، نیازمند ارائه اصل ضمانت نامه به بانک نخواهد بود. بانک در مواجهه با این اسناد تنها مسئول انطباق اسناد با شرایط مندرج در ضمانت نامه است و مسئولیت های ناشی از قبیل جعل، اصالت نداشتن و موارد مشابه دیگر را عهده دار نمی باشد.
تقلیل ضمانت نامه
در مواقعی که ذینفع ضمانت نامه قبل از سر رسید، به دلایلی ( از جمله کاهش میزان تعهدات پیمانکار و کاهش مدت ضمانتنامه ) از بانک درخواست نماید مبلغ ضمانت نامه صادره کاهش یابد، در اینگونه موارد بانک پس از وصول درخواست ذینفع، نسبت به تقلیل مبلغ ضمانت نامه راساً اقدام خواهد نمود. بدیهی است فرم تقلیل ضمانت نامه بایستی توسط بانک تنظیم و به متعهد و ذینفع ارائه گردد.
در بعضی مواقع ممکن است مضمون له ( ذینفع ) ضمانت نامه تمدید مدت و تقلیل مبلغ ضمانت نامه را تواماً و طی یک نامه درخواست نماید. لذا در چنین مواردی بانک، هم تمدید مدت و هم تقلیل مبلغ ضمانت نامه را انجام خواهد داد.
نحوه ابطال ضمانت نامه های بانکی
( براساس بخشنامه مب/۲۵۸۸ مورخ ۲۵/۰۶/۱۳۸۶ بانک مرکزی ج.ا.ا):
نحوه ابطال ضمانت نامه بانکی در دو حالت صورت می گیرد:
۱-با درخواست کتبی ذینفع از بانک مبنی بر ابطال و ارائه لاشه ضمانت نامه:
چنانچه ذینفع طی نامه ای با ارسال نسخ اصلی ضمانت نامه و تمدید نامه یا تقلیل نامه های صادره بانک با ارائه اصل ضمانت نامه، تقاضای ابطال ضمانت نامه را بنماید بر این اساس بانک پس از دریافت درخواست ابطال و اوراق ضمیمه نسبت به ابطال ضمانت نامه اقدام و سپرده نقدی و وثایق ضمانت نامه را به متعهد مسترد خواهد نمود.
2- ابطال در صورت عدم تعیین تکلیف از جانب ذینفع در سر رسید ضمانت نامه:
چنانچه تا سررسید ضمانت نامه، درخواست ذینفع، مبنی بر تمدید یا ضبط یا ابطال ضمانت نامه به بانک ( شعبه صادرکننده ضمانت نامه ) واصل نشود، این ضمانت نامه باطل شده تلقی و بانک راساً ضمانت نامه را باطل نموده و مراتب را طی نامه ای به منظور ارسال لاشه های اصل و تمدید نامه های مربوطه به ذینفع اطلاع خواهد داد.
٣ -حصول شرايط خاص و مقرر در ضمانت نامه، بر مبناي ارائه سند يا اسنادي که در متن ضمانت نامه به منظور انقضاي ضمانت نامه مشخص مي گردد:
با انقضای سر رسید مدت اعتبار ضمانت نامه (تاریخ انقضا) و حصول شرایط خاص و مقرر در ضمانت نامه، بر مبنای ارائه سند یا اسنادی که در متن ضمانت نامه به منظور انقضای ضمانت نامه مشخص می شود (واقعه انقضاء)، ضمانت نامه های صادره بانکی باطل می گردد.
مراحل ابطال ضمانت نامه بانکی
- دریافت درخواست کتبی ابطال ضمانت نامه بانکی با ارائه اصل آن
- بررسی و صدور دستور ابطال ضمانت نامه
- ثبت در دفتر نامه های وارده بانک
- ثبت در سیستم نوین و ارسال اطلاعات به بانک مرکزی
- بررسی و تایید از بانک مرکزی
- کنترل اسناد حسابداری و برگشت کارمزد
- صدور اسناد حسابداری و ارجاع به دایره خدمات بانکی
- تهیه نامه به دفترخانه جهت فک رهن ملک
- عملیات مرتبط با رفع انسداد سپرده یا وثایق و ثبت اسناد مربوطه
در چه صورتی بانک می تواند شاکی ضمانت نامه صادره باشد؟
- چنانچه محرز گردد که ضمانت خواه با عدم ارائه اصل ضمانت نامه به هر نحوي از انحاء قصد سوء استفاده از آن را داشته است و منافع بانک صادر کننده به خطر افتد، ضمانت خواه مسئول است و می بایست از پس جبران ضرر و زيان وارده برآید
- چنانچه اسناد ارائه شده از سوی مشتری برای صدور ضمانت نامه بانکی جعلی باشد، با طرح شکایت کیفری در دادسرای ویژه جرایم اقتصادی تهران موضوع قابل پیگیری است
- چنانچه با تبانی کارمند یا رئیس بانک و به نحو متقلبانه صادر شده باشد بانک به عنوان ذی نفع و متضرر از صدور ضمانت نامه می تواند از دادگاه ابطال آن را درخواست نماید و هرگونه ایراد پس از صدور ضمانت نامه، تاثیری در تعهد بانک ندارد و بانک مکلف به پرداخت وجه ضمانت نامه می باشد.
آیا با ابطال ضمانت نامه، می توان از بانک خسارت گرفت؟
در مواردی که امکان طرح دعوای ابطال ضمانت نامه وجود دارد بانک می‌تواند ضمن طرح دعوای مذکور در صورت اطمینان به بطلان ضمانت نامه از پرداخت وجه خودداری نماید. در این صورت با صدور حکم به نفع بانک پرداخت خسارت از سوی بانک منتفی است.
ابطال موقت ضمانت نامه بانکی
چنانچه تا تاریخ سررسید ضمانت نامه، دستوری مبنی بر تمدید، انحلال، ضبط و پرداخت آن از سوی ضمانت خواه به بانک واصل نگردید، ضمانت نامه مربوط به مدت 15روز در ضمانت نامه های جاری باقی می ماند.
چنانچه در مدت ۱۵ روز فوق الذکر، درخواستی مبنی بر تعیین تکلیف ضمانت نامه واصل نگردید، در روز شانزدهم ضمانت نامه به حالت تعلیق درآمده و از حساب تعهدات کسر و سپرده نقدی به حساب بستانکاران موقت منتقل می گردد.
مدت تعلیق ضمانت نامه ۳۰ روز می باشد. بنابراین شعب می توانند طی این مدت با رعایت مقررات مربوطه نسبت به احیاء ضمانت نامه اقدام نمایند.
در صورت عدم درخواست تمدید تا ۴۵ روز پس از سر رسید، ضمانت نامه با تایید مسئول شعبه ابطال دائم می گردد.
پس از انحلال ضمانت نامه، موضوع کتباً به اطلاع طرفین ضمانت نامه رسیده و سپرده نقدی و وثایق آن با نظر رئیس شعبه پس از اطمینان از عدم بدهی معوق، به مشتری مسترد می گردد.
آیا به ضمانت نامه هایی که پس از سررسید باطل شده کارمزد تعلق می گیرد؟
به ضمانت نامه هایی که پس از سررسید باطل تلقی می گردند اما مضمون له از ارسال لاشه آن خودداری می نماید، کارمزدی تعلق نمی گیرد. و بانک نسبت به استرداد وثائق به مضمون عنه خوداری می نماید اما چنانچه بعداً موجبات تجدید ضمانت نامه فراهم گردد، بایستی کارمزد ضمانت نامه از سررسید قبلی اخذ گردد. کارمزد دریافتی بابت صدور ضمانت نامه در موقع ابطال قبل از سررسید، نسبت به مدت استفاده شده به اضافه یک ماه به نفع بانک محاسبه و ما به التفاوت قابل استرداد می باشد. ضمناً مبلغ حداقل کارمزد صدور ضمانت نامه در هر حال غیر قابل برگشت است.