شکایت از اقدامات اجرایی و عملیات مامورین اجرای ثبت از جمله شکایاتی است که پس از عملیات اجرایی ثبت( صدور اجرائیه) و یا زمانی که مامورین ثبت وظیفه خویش را انجام می دهند رخ می دهد .در حقیقت زمانی که برای سندی اجرائیه صادر می شود بایستی به اجرا گذاشته شود .در این مواقع مامورین ثبتی جهت انجام اجرائیه مذبور اقدامات مقتضی را انجام میدهند.اما ممکن است فردی به صدور اجرائیه معترض باشد و یا اینکه اعتراضی به اقدامات مامورین ثبتی جهت انجام وظیفه وارد نماید ودر اینصورت قانونگذار مقرر داشته است که حتی پس از صدور اجرائیه نیز امکان اعتراض همچنان باقی باشد.
انواع شکایات اجرایی
1ـ شکایت از دستور اجرای سند رسمی(صدور اجرائیه).
۲ـ شکایت از عملیات اجرایی(اقدامات واحد اجرای ثبت یا مامورین اجرا).
به موجب ماده های۱و۲قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر رسمی مصوب1322/06/27:
̎ هرکس دستور اجرای اسناد رسمی را مخالف با مفاد سند یا مخالف قانون دانسته یا از جهات دیگری شکایت از دستور اجرای سند رسمی داشته باشد می تواند به ترتیب مقرر در آئین دادرسی مدنی ، اقامه دعوا نماید.مرجع رسیدگی به دعاوی ناشی از دستور اجرای اسناد رسمی ، دادگاه صلاحیت دار محلی که در حوزه آن ، دستور اجرا داده شده است.̎
و به موجب قسمت اخیر ماده ۸ این قانون:
“… ترتیب شکایت از طرز عمل و اقدامات اجرایی و مرجع رسیدگی به آن و به طور کلی آنچه برای اجرای اسناد رسمی لازم است طبق آئین نامه وزارت دادگستری خواهد بود.̎
براین اساس،آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا،و طرز رسیدگی به شکایت ازعملیات اجرایی،درتاریخ 1355/04/06 به تصویب وزیردادگستری رسید.ماده ۲۲۹این آئین نامه به شکایت ازعملیات اجرایی و طرز رسیدگی به شکایت اختصاص یافته بود.تا اینکه آئین نامه جدیدبا همین عنوان،درتاریخ1387/06/11 با اصلاح آئین نامه سابق واعمال تغییرات گسترده،پس ازتصویب رئیس قوه قضائیه،جایگزین آن شد. وماده ۱۶۹ این آئین نامه با تغییراتی،جایگزین ماده ۲۲۹ آئین نامه سابق گردید.
نحوه شکایت از اقدامات اجرایی و عملیات مامورین اجرای ثبت
شکایت از عملیات اجرایی یا اقدامات مامورین اجرا باید به اداره ثبت محل صدور اجرائیه تسلیم شود. و رئیس اداره ثبت، مرجع و مقام صالح رسیدگی به این گونه شکایات است .رئیس اداره ثبت پس از رسیدگی به شکایت با ذکر دلیل و مستنداً به قانون،مبادرت به اتخاذ تصمیم خواهد کرد.
این تصمیم که در قالب رای یا نظریه، تنظیم می شود، قابل اعتراض و رسیدگی در هیات نظارت میباشد.
موارد اعتراض به عملیات اجرایی ثبتی
از مصادیق و علل اعتراض به عملیات اجرایی می توان موارد زیر را نام برد:
۱ـ ادعای تعلق مال توقیف شده به معترض و عدم تعلق آن به متعهد اجرائیه.
۲ـ ادعای وجود حقی در مال توقیف شده.
۳ـ ادعای مستقر بودن مال توقیفی در عداد مستثنیات دین توسط متعهد.
۴ـ ادعای فزونی مال توقیف شده بر میزان مقرر در اجرائیه.
۵ـ امین نبودن حافظ اموال.
منظور معترض از طرح شکایت از عملیات اجرایی،اعتراض برصدور اجرائیه نیست بلکه اعتراض برنحوه عمل مامورین اجرا میباشد.
مفهوم عملیات اجرایی ثبتی
منظور از عملیات اجرایی اقداماتی است که پس از صدور اجرائیه شروع میشود.و خاتمه این عملیات :
- باصدور سند انتقال مورد وثیقه یا تحویل مال منقول به طلبکار
- پرداخت طلب طلبکار
- اجرای تعهد مندرج در سند
- تنظیم صورت مجلس حراج در صورتی که مال از طریق حراج به فروش برسد.
میباشد.
بنابراین این عملیات به طور خلاصه عبارتند از :
۱ـارسال برگ اجرائیه نزد مسئول اجرا و اطلاع به متعهد
۲ـابلاغ اجرائیه به متعهد یا مالک وثیقه
۳ـانجام عملیات اجرا، اعم از توقیف مال منقول وغیرمنقول وتسلیم آن به متعهدله: این عملیات شامل انجام مزایده و فروش مال غیرمنقول بازداشت شده میباشد.رسیدگی به مدارک بدهکار،توجه به مستثنیات دین وخودداری از بازداشت آنها و توجه به اسناد دارای وثیقه ،رهنی و شرطی میباشد.
نحوه اعتراض به تصمیم رئیس ثبت
ماده ۱۷۰آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت ازعملیات اجرایی را بیان داشته است.
در اعتراض به نظر رئیس ثبت باید،چه مدارکی به اداره ثبت فرستاده شود؟
رونوشت کامل یاکپی مصدق مدارک زیر باید فرستاده شود.البته به انضمام گزارش جامع وصریح ومشروع اداره ثبت محل ازجریانات پرونده اجرایی وموضوع شکایت معترض به نحوی که محتاج به تکرارمکاتبه نباشد،باید به هیات نظارت فرستاده شود.
معترض باید شکایت خود را به انضمام مدارک زیر به اداره ثبت محل تسلیم نماید:
- رونوشت کامل اعتراض نامه ذی نفع به عملیات اجرایی و ضمائم آن.
- ۲ـ رونوشت کامل یا کپی مصدق گزارش رئیس یاممیز اجرا که مستند نظر رئیس ثبت بوده است.
- رونوشت کامل نظر رئیس ثبت.
- رونوشت کامل شکایت نامه ذی نفع به نظر رئیس ثبت به همراه ضمائم آن.
- رونوشت کامل یا کپی مصدق برگ یا برگ هایی از پرونده اجرایی که مربوط به موضوع شکایت است.
به صراحت ماده ۱۷۲ آئین نامه فوق :“پس از تنظیم و امضای صورت مجلس مزایده ، شکایت از عمل اجرا از کسی مسموع نیست .این امر مانع از آن می شود که هرگاه قبل از تنظیم و امضای سند انتقال یا تحویل مال ، رئیس ثبت محل ، عمل اجرا را مخالف قانون تشخیص دهد. رای بر تجدید عمل اجرایی داده و رای صادره برابر ماده ۱۶۹ آئین نامه به اشخاص ذی نفع ابلاغ و قابل شکایت و رسیدگی در هیات نظارت است.”
پس ازتکمیل پرونده اعتراض به نظریه رئیس ثبت،اداره ثبت،آنرا به هیات نظارت مستقر دراداره کل ثبت املاک مرکزاستان ارسال میدارد.هیات نظارت پس ازتشکیل جلسه وبررسی موضوع اعتراض،درخصوص واردبودن یانبودن اعتراض وصحت وسقم تصمیم رئیس ثبت،مبادرت به انشای رای مینماید.رای صادره باید مستند به مواد قانونی بوده و قطعی بودن آن نیز در ذیل رای تصریح شود.